بررسی دعاوی ناشی از تصرفات و تملکات غیر قانونی املاک توسط شهرداری ‌ها

با توجه به روند رو به رشد شهرها و گرایش به زندگی شهرنشینی، نیاز شهروندان به تأمین فضاهای عمومی، معابر و دیگر خدمات شهری افزایش می‌یابد. شهرداری، در حیطه وظایف مربوط به عمران و نوسازی، ضمنرعایت قوانین ناظر بر اجرای طرح‌های عمومی ناگزیر از تملک و تصرف در املاک اشخاص می‌باشد. متأسفانه در عمل، شاهد اقدامات غیرقانونی شهرداری‌ها در راستای اجرای طرح های عمومی هستیم. در این پژوهش، با بهره‌گیری از روش کتابخانه‌ای توأم با تجربیات عملی در خصوص دعاوی مربوط به تصرفات و تملکات غیرقانونی شهرداری‌ها بحث شده و نتایج حاصله دلالت بر این دارد که چنانچه شهرداری‌ها بدون اذن متصرف یا بدون مجوز قانونی، در ملک غیر تصرف کنند مرجع ذیصلاح حسب مورد رأی به خلع ید، رفع تصرف عدوانی یا مزاحمت یا ممانعت صادر می‌نماید. در مواردی شهرداری‌ها بدون رعایت تشریفات قانونی یا به قیمت کمتر ملک را تملک می‌کنند این اقدامات، مبنای ابطال تملک شهرداری قرار می‌گیرند. دیوان عدالت ادری از مراجع صالح رسیدگی به دعاوی علیه شهرداری، است، شکایات مطروحه در مرجع مزبور عبارتند از: 1- ابطال اقدامات راجع به تصویب طرح که با ادعای مخالفت مصوبه با قوانین موضوعه یا مقررات اسلامی و یا خروج مرجع تصویب کننده از حدود اختیارات همراه است، این شکایات در هیئت عمومی مطرح و در صورت احراز صحت ادعای شاکی رأی به ابطال مصوبه صادر می‌گردد. 2- ابطال اقدامات غیرقانونی شهرداری در عدم اجرای طرح، صدور رأی دیوان در این موارد به معنای الزام شهرداری به اجرای ق.ت.و است. 3-ابطال اقدامات تملک غیرتوافقی 4-ابطال اقدامات تملکی شهرداری از حیث قانون مورد استناد 5- ابطال اقدامات غیرقانونی شهرداری در اجرای طرح. در موارد اخیرالذکر با احراز عدم رعایت قوانین و مقررات مربوطه، اقدامات شهرداری ابطال می‌گردد.